Anasayfa > KÜTÜPHANE > Kedi Bilgileri > TEKİR KEDİLER
Tekir Kediler 14.01.2006
Günlük yaşantımızda yüzlerce kez karşılaşıp, belki hiç bakmadan sesini duyduğumuz sokak kedileri olan tekir kediler, tüm kediseverler tarafından hayranlık kazanmasına karşın uluslararası örgütlerce saf bir ırk olarak tanımlanmamaktadır.
Tekir kedilerin kökeni konusunda pek çok söylev olmakla birlikte Afrika ve Avrupa kedisinin birleşmesi sonucu türediği görüşü yaygındır. Dünyanın her köşesinde karşılaşabileceğiniz tekir kedilerin, en sık rastlanılan türü lekeli tekir ve kızıl tekirdir.
İlk tanınmaya başladığı dönemlerde çizgili ve benekli tekir olarak adlandırılan tekir kedilerin yaygın olarak bilinen türü ince, koyu çizgilerle kaplı olan uskumru tekirlerdir. Vücutlarındaki desenlerin bir kısmı çizgiler, bir kısmıda benekler olarak dağılan bu türlerde baskın olan kaplan deseni gibi tüm vücudu kaplayan çizgiler olmuştur. Daha sonra ki dönemlerde benekli kediler görülmeye başlamıştır. Benekli kedilerde çizgiler azalarak vücudun belirli bölgelerinde sınırlı kalmıştır. Benekli kedilerin orjininin İngilterede Elizabet dönemi olduğu ve Viktorya dönemine kadarda tüm dünyaya yayıldığı görüşü yaygındır.
Tekir kedilerin isimlerinin, Bağdat'ta hareli ipek kumaşlar üretilen bir caddeden alındığı söylenirdi. Bu kumaş “atabi” (taffety) olarak adlandırılmaktaydı ve tekir kediler de bu isimle tanınmaktaydı. Daha sonraları İngiltere'de satılmaya başlanan ve “atabi” (taffety) isimlendirilen bu kumaşla birlikte, artan ticaret nedeniyle Avrupada da yaygınlaşan bu melez kediler de önceleri kürk deseni nedeniyle tiger (kaplan) cat olarak isimlendirilmiş daha sonraları “atabi” (taffety) olarak tanınmışlardır.
Yaygın olarak bilinen çizgili ve benekli tekirler kürklerindeki desen ve renklere göre farklı isimlendirilmektedir. Her iki türünde dört farklı çeşidi vardır. Bu dört farklı çeşitte yine kendi içinde renklerine göre çeşitlendirilmektedir.
Kürk deseninine göre tekir kediler genel olarak, beş grupta toplanmaktadır. Bunlar
-Uskumru tekir
-Lekeli tekir (klasik tekir)
-Benekli tekir
-Dalgalı (alaca) tekir
-Parçalı (yamalı) tekirdir.
Bu gruplarda kendi içlerinde alt gruplara ayrılmaktadır.
Uskumru tekirde, dikey çizgiler kılçık kadar ince dar şeritler halindedir ve dikey hizalı benekler veya çubuksu çizgiler şeklinde görülür. Bu çizgiler atalarından gelen ve tıpa tıp vahşi kedilerin desenlerine benzeyen çizgilerdir. Kuyruk ve bacaklarında çizgiler düzgün halkalar şeklindedir. Bu çizgiler boyunda bir gerdanlık gibi belirgindir. Alında klasik “M” işareti ve karın bölgesinde de genellikle benekler vardır. Kaşlar gözlerin yan tarafında kesintisiz olarak devam eder ve kulak arkasından boyuna doğru uzanan bu çizgiler birbirine paralel olarak omurga boyunca kuyruğa kadar uzanır. Yan taraflarında ise çizgiler, balık kılçığı gibi veya birbirine paralel düzgün çizgiler şeklindedir. Göbek de ise daha koyu renkli sıralı benekler şeklinde görülen lekeler “yelek düğmesi” olarak adlandırılır.
Klasik (Lekeli) tekirde, daha geniş şeritler, halkalar ve soluk zemin üzerinde genellikle karın bölgesinde boğa gözüne benzeyen (istiridyeye benzeyen) koyu renkli kıvrımlar görülür. Bazen bu şekiller özellikle arka bölgede ve karın bölgesinde çok daha geniş olur ve birbirinin içine girer.
Kuyruk ve bacaklarında uskumru tekirde olduğu gibi çizgiler ve çubuklar vardır. Bu nedenle uskumru tekirlerin klasik tekir olabileceği sıklıkla tartışılmaktadır. Kuyruk ve bacakları çevreleyen halkalar geniş ve belirgindir. Boyun çevresinde de geniş bir halka vardır. Alındaki ‘M’ işaretide daha geniş ve paralel çizgi şeklindedir. Vücuttaki helozonik kıvrımlar taban rengi ile çevrelenmiş ve merkezde kırılmamış bir halka biçiminde olabilir. Omurga üzerindeki çizgiler boyundan kuyruğa kadar devam eden üç paralel çizgiden oluşur. Omuzlarda kanatlı bir kelebeğe benzeyen şekil olabilir ve göbekte sıralı nokta şeklinde görülen benekler mevcuttur.
İngiltere'de, özellikle kasabalarda klasik kahverengi/siyah tekir'e çok sık rastlanır. Klasik tekirin üzerindeki leke desenleri, bu kediyi uskumru tekirden daha çekici ve arzu edilir kılar.
Benekli tekirde, vücutta yaygın olarak benek şeklinde lekeler görülür. Önceleri benekli tekirin, alacalı, uskumru ve klasik tekiri oluşturan aynı genlerin değişime uğraması sonucu ortaya çıktığı belirtilmişti. Bu nedenle benekli tekirlere “kırılmış tekirler” deniyordu. Zamanla kırılmış gibi görünen çizgiler yerini yuvarlak beneklere bırakmıştır. Ve mutasyon sonucu gelişen bu tekirlere benekli tekir adı verilmiştir.
Kuyruktan sırta doğru uzanan bant şeklinde siyah bir şerit vardır. Vücudun yan taraflarından aşağıya doğru uzanan koyu çizgili şeritler görülebilir. Bunlar göğüse doğru kıvrılır. Ancak bu özellikteki çizgiler benekler halini alan kırılmalara dönüşmüştür. Bu benekler bedenin büyüklüğüne ve şekline göre değişebilmektedir.
Dalgalı (alaca) tekir, de tüyler alacalı bir görünümdedir. Tekir görünüm var olmakla birlikte bacaklarda, yüzde ve kuyruktaki ince çizgiler dışında başka çizgi ve desen yoktur. Bunun yerine, yalnızca alacalı bir görüntü veren agouti desenine rastlanabilir. Bunun nedeni, tekir desenini gizleyen başka bir genden kaynaklanmaktadır. Alacalı tekirlerde Abyssinian ırkı gibi olan benekler oldukça solgundur ve tüm vücutta yaygın olarak bu şekildedir. Abyssian ve Somali ırkı kediler alacalı tekirlere en güzel örnektir. Vücudunu kaplayan daha koyu renkli sarı öbekler şeklindeki tüyler, göbek ve bacakların iç tarafındaki tüylerden belirgin olarak ayrılmıştır. Bu iki ırkta sarı renk kayısı rengindedir ve bu nedenle kızılımsı bir görünümdedirler. Diğer türlerde sarı bantlar aynı kalabilir veya azalabilir. Diğer renklerden belirgin olarak ayrılan bu sarı bantların bir renk tekrarı olarak görülmesi mümkündür.
Parçalı (yamalı) tekir, terimi iki renkli veya üç renkli kedileri tarif etmek için kullanılır. Bu tipik formda birbirinden ayrılmış kahverengi ve kızıl benekler aynı kedi üzerinde görülmektedir. Kürkün rengi ve deseni çift tonlu olup adeta kaplumbağa rengini andırır, bundan dolayı “tortoise’’ yani İngilizcede “Torbie” de denilmektedir. Renkler genellikle ön bacaklar ve baş üzerinde daha kolay seçilir. Eğer bir torbie gümüşi bir tonla karışmış ise bunlar gümüş tekir olarak adlandırılmaktadır. Seçici üreme sonucunda tekir kedilerde görülen renk varyasyonuna göre kırkın üzerinde çeşit görmek mümkündür.
Günümüz kedilerinin çoğu tekir örneklerinin içerisinde yer almaktadır. Tekir genin bütün evcil kedilerde olduğu görüşü daima hatırlanmalıdır.
Juen Veteriner Polikliniği
